De Europese AI Act is sinds augustus 2024 een feit. Voor veel installateurs voelt dit als een "ver-van-mijn-bed-show", maar vergis je niet: als jij slimme thermostaten installeert, werkt met automatische planningssoftware of camera’s ophangt, zit je er middenin.

Het goede nieuws: je hoeft niet morgen alles geregeld te hebben. De wet wordt in fases ingevoerd. Het slechte nieuws: wie nu niet begint, loopt in 2026 vast in contracten, risico’s en bureaucratie.

Dit artikel biedt een concrete roadmap voor 2024–2026. Geen juridisch jargon, maar een actieplan voor de ondernemer die zijn bedrijf klaar wil stomen voor de toekomst.

De Tijdlijn in het kort

De AI Act werkt met harde deadlines. Dit zijn de data die voor jou tellen:

• Augustus 2024: Wet in werking getreden. Startschot.
• Februari 2025: Verbod op "Onaanvaardbaar Risico" (o.a. bepaalde vormen van biometrie en emotieherkenning).
• Augustus 2026: De regels voor "Hoog Risico" systemen worden van kracht (o.a. AI in veiligheidscomponenten, kritieke infra en HR-software).

Hieronder werken we uit wat je per fase moet doen.

Fase 1: De Basis leggen (Nu – Q1 2025)

Doel: Inzicht krijgen en de grootste risico’s uitsluiten.

Je kunt niet beveiligen wat je niet kent. De eerste stap is inventarisatie.

1. Maak een AI-inventarisatie (De '0-meting')

Maak een simpel Excel-overzicht van alle software en slimme hardware in je bedrijf.

• Kantoor: HR-software (sollicitaties), planningssoftware, CRM, offertetools (gebruiken die ChatGPT?).
• Veldwerk: Slimme camera’s, toegangssystemen, gebouwbeheersystemen (GBS), slimme meters, drones voor inspectie.
• Vraag: "Zit hier een zelflerend algoritme in?" (Vraag dit aan je leverancier).

2. Check op 'Verboden Praktijken' (Deadline: feb 2025)

Controleer of je systemen gebruikt die straks illegaal zijn.

• HR: Doet jouw wervingssoftware aan 'emotie-analyse' tijdens video-interviews? (Verboden).
• Beveiliging: Hang je camera’s op die in openbare ruimtes live gezichtsherkenning doen? (Verboden voor private partijen).
• Actie: Stop het gebruik van deze functies vóór februari 2025.

3. De Leveranciers-mail

Stuur je top-10 software- en hardwareleveranciers een mail:

"Geachte partner, in verband met de AI Act inventariseren wij onze systemen. Kunt u bevestigen of uw product [Product X] AI-functionaliteiten bevat? Zo ja, onder welke risicocategorie valt dit en bent u voorbereid op de compliance-eisen van 2026?"

Fase 2: Inrichten en Professionaliseren (2025)

Doel: Processen borgen en datakwaliteit op orde brengen.

In 2025 heb je tijd om je organisatie voor te bereiden voordat de zware regels in 2026 ingaan.

1. Ketenbeheer en Inkoop

Pas je inkoopvoorwaarden aan. Je wilt niet aansprakelijk zijn als een leverancier "rommel" levert.

• Eis: Alleen producten met een geldige CE-markering (conform Machineverordening én AI Act) komen het magazijn in.
• Pas op: Als je zelf "witte producten" uit China haalt en je eigen sticker erop plakt, ben jij de fabrikant. Stop hiermee of regel de volledige certificering zelf (duur!).

2. Menselijk Toezicht (Human Oversight) inrichten

De AI Act eist dat een mens kan ingrijpen bij risicovolle beslissingen.

• Voorbeeld: Als jouw planningssoftware automatisch bepaalt dat monteur Jan een spoedklus krijgt en Piet niet, moet een planner dit kunnen overrulen.
• Actie: Beschrijf in je werkprocessen wie de "Human in the Loop" is.

3. Data en Security (Cyber Resilience)

AI traint op data. Als je data vervuild of onveilig is, is je AI dat ook.

• Zorg dat klantdata (voor het inregelen van GBS) veilig wordt opgeslagen.
• Regel updates: Zorg dat slimme apparaten bij klanten updates krijgen. Neem dit op in je onderhoudscontracten.

4. Opleiding Personeel

Organiseer een toolbox-meeting. Monteurs moeten snappen dat ze niet zomaar "een handige gratis app" mogen gebruiken voor bedrijfsdata, en dat ze veiligheidsinstellingen van slimme machines niet mogen omzeilen.

Fase 3: Compliance voor Hoog Risico (Start 2026)

Doel: Voldoen aan de wet voor kritieke systemen.

Vanaf augustus 2026 gaat de handhaving voor Hoog Risico AI in. Voor installateurs gaat dit vaak over:

• AI die een veiligheidscomponent is in een machine (bijv. robotica, liften).
• AI die gebruikt wordt voor kritieke infrastructuur (gas, licht, water).
• AI in werving & selectie (HR).

De To-Do lijst voor 2026:

1. Registratie: Check of je systemen geregistreerd moeten worden in de EU-database (meestal taak leverancier, maar jij moet het checken).
2. Logboeken: Zorg dat hoog-risico systemen automatisch loggen wat ze doen. Bewaar deze logs minstens 6 maanden.
3. Gebruiksinstructie: Je bent verplicht de systemen te gebruiken volgens de handleiding. Als er staat "niet gebruiken bij mist", en je doet dat wel, ben je bij een ongeval volledig aansprakelijk.

Wie doet wat? (Rolverdeling)

Je hoeft dit niet alleen te doen. Verdeel de taken binnen het bedrijf:

Veelgemaakte Fouten (Valkuilen)

1. Denken dat je te klein bent: De wet kijkt naar het risico van het systeem, niet naar de omvang van je bedrijf. Een ZZP'er die een verboden camera installeert, is net zo strafbaar als een multinational.
2. Systeemintegrator spelen zonder het te weten: Knoop jij een camera, een toegangshek en een stukje software aan elkaar tot één werkend geheel? Dan word je wettelijk gezien vaak de fabrikant van een nieuw AI-systeem. Je bent dan verantwoordelijk voor de hele certificering. Wees hier heel voorzichtig mee.
3. Blind vertrouwen op "Smart": "Het is smart, dus het zal wel goed zijn." Zonder inzicht in wat de software met de data doet, neem je een groot juridisch risico.

Conclusie: Begin klein, maar begin nu

Je bedrijf AI-proof maken is geen project van een week. Het is een proces van twee jaar.

Mijn advies:

Begin deze maand nog met Fase 1. Maak die Excel-lijst. Stuur die mails naar je leveranciers. Zodra je weet wat je in huis hebt, valt de paniek weg en kun je sturen op feiten.

AI biedt enorme kansen voor de installatiesector (betere planning, voorspellend onderhoud), maar alleen voor de bedrijven die hun digitale fundering op orde hebben. Zorg dat jij daarbij hoort.